Zdrowie psychiczne było i jest z perspektywy Komisji Europejskiej tematem, który wykracza poza politykę zdrowotną. W poprzek różnych polityk można znajdować unijne odpowiedzi na kryzys zdrowia psychicznego. UE przeznacza na ten cel ponad miliard euro i zaprasza samorządy do włączania się we wspólne działania.
W niedawnym przeglądzie wykonanym przez zespół powołany wewnątrz Komisji Europejskiej zidentyfikowano łącznie 1,23 miliarda euro obecnego wsparcia unijnego na działania związane ze zdrowiem psychicznym. Jest to przede wszystkim finansowanie działań bezpośrednio lub pośrednio promujących zdrowie psychiczne, od badań naukowych po kampanie podnoszące świadomość i zarazem destygmatyzujące zdrowie psychiczne. Jest to również budowanie potencjału i zdolności do odpowiedzi na pojawiające się wyzwania, a także transfer najlepszych praktyk w dziedzinie zdrowia psychicznego pomiędzy państwami członkowskimi.
Unijne wymiany doświadczeń w zakresie sprzyjania zdrowieniu i zdrowiu psychicznemu noszą nazwy takie jak wspólne działanie (Joint Action ImpleMental), czy dostosowanie i wprowadzenie w kolejnych państwach modelu najlepszych praktyk przeciwdziałania depresji (EAAD-Best). Są to flagowe inicjatywy minionych lat. Jedną z praktyk tego drugiego modelu jest tworzenie lokalnych aliansów przeciw depresji, które Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce uruchomiło w minionych dwóch latach we współpracy z samorządami lokalnymi w czterech regionach (Warszawa; Śląsk i Zagłębie; Pomorze Zachodnie; Podkarpacie).
Najbardziej zauważalnym i szeroko opowiadanym w przestrzeni publicznej objawem kryzysu zdrowia psychicznego jest depresja: prawdziwa choroba, którą można skutecznie leczyć, a która może dotknąć każdego i która ma wiele twarzy. Już w tych czterech stwierdzeniach o depresji kryje się jedna z dobrych praktyk tego, jak mówić o depresji, zawartych w katalogu Komisji Europejskiej na rzecz publicznego zdrowia psychicznego.
Troska Komisji Europejskiej o zdrowie psychiczne Europejczyków nie skupia się jedynie na obywatelach UE. Od badań po kampanie uświadamiające, od budowania potencjału i transferu najlepszych praktyk zdrowotnych po wsparcie psychologiczne osób chorych na nowotwory, uwaga Komisji dociera także do osób z Ukrainy z doświadczeniem uchodźczym. W Polsce realizowane są cztery projekty finansowane z unijnego programu EU4Health, skierowane do obywatelek i obywateli Ukrainy.. Pierwsze z nich to konsorcjum skupiające się na prostych grupach spotkaniowych, noszące nazwę Peace of Mind.Bardziej złożone projekty upowszechniające narzędzia Światowej Organizacji Zdrowia, w które można się zaangażować, to działania pod nazwą Well-U i U-Rise.. Natomiast czwarty projekt MESUR (Mental Health Support for Ukrainian Refugees) masowo rozdaje wykwalifikowanym specjalistom zdrowia psychicznego bezpłatne dostępy do zbadanego klinicznie cyfrowego pakietu poznawczo-behawioralnego iFightDepression. Może go otrzymać każdy psycholog w Polsce i specjalista zdrowia psychicznego przybyły do Polski z Ukrainy.
Te międzynarodowe projekty UE mają obecnie swój punkt kulminacyjny i przechodzą do fazy samopodtrzymywania w systemach wsparcia psychologicznego polskich ministerstw i agencji ONZ. Warto czerpać z ich doświadczeń i dołączać swoje społeczności lokalne do unijnych przedsięwzięć. O praktycznych aspektach, jak lokalne samorządy mogą wspierać swoje środowiska w prewencji i zdrowieniu m.in. z depresji, porozmawiamy podczas panelu organizowanego przez Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce. Odbędzie się również spotkanie pozwalające na wymianę praktyk samorządowych oraz poznanie narzędzi używanych przy wspieraniu dobrostanu psychicznego lokalnych społeczności.
Autor: dr Piotr Toczyski, Team Europe Direct Polska przy Przedstawicielstwie Komisji Europejskiej w Polsce
